“Putinə bir sual vermək istəyirəm: Dağlıq Qarabağ ermənilərinə rus pasportları verildiyi doğrudurmu?”

“Exo Moskva” Rusiyanın tanınmış jurnalisti Maksim Şevçenkodan Vladimir Putinin dünən keçirdiyi mətbuat konfransı ilə bağlı müsahibə alıb.
"Ölkə.Az" oxucular üçün maraq doğuracağını nəzərə alıb müsahibəni ixtisarla təqdim edir:

M.Meyers – Putinin fikirlərinə alternativ varmı?

M.Şevçenko – Mənim üçün alternativ var. Bu xalqları bir araya gətirən, sarsılmayan, millətlərarası düşmənçilik vəziyyəti yaratmayan, millətlərarası əməkdaşlıq vəziyyətini formalaşdıran Sovet layihəsidir. Sovet layihəsi sayəsində 193 xalqın yüzlərlə ziyalısı, yazıçısı tanındı, sevildi… Hər kəsə, hər şeyə icazə verildi. Ermənilər erməni əlifbası ilə, gürcülər gürcü dilində yazırdı. Bəli, türklərə qarşı ruslaşdırma ilə bağlı bəzi ifratlıqlar da var idi. Məsələn, bir çox xalqlarda latın əlifbası kiril əlifbasına dəyişdirildi.

Rus dillilərin ən çox yaşadığı yer Azərbaycandır. Orada insanlar Moskvada nadir hallarda eşitdiyimiz rus ədəbi dilində danışırlar. O qədər savadlı azərbaycanlılar var ki… Rüstəm İbrahimbəyov … və başqaları. Ən parlaq nümunə Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevdir. Adam 20 ildən çox Moskvada yaşayıb. MDBMİ-ni bitirmiş, aspiranturada oxumuş, MDBMİ-də dərs demişdir. Vitse-prezident, Əliyevin həyat yoldaşı Seçenovskidən məzun olub, 15-20 il də Moskvada yaşayıb. Onların qızı… Məncə, Leyla Moskva şəhərində anadan olub. Bakıda rus ədəbi dilini eşidirəm. Ona görə deyirəm ki, xalqı bir-birinə bağlayan Sovet layihəsidir.

Ancaq mən imperalizmə nifrət edirəm. Çünki imperializm xalqları oynadır, insanları alçaldır. İndi tez-tez deyirlər ki, “Rusiyada əsas şey rus xalqı üçündür. Qalanları – tatar, başqırd və digərləri ikinci planın xalqları kimidir”. İngilis, rus, alman, hətta amerikalı olsun – imperializmə belə nifrət edirəm. İmperializm şərdir, müharibədir, nifrətdir. Və bu mənim üçün şeytani bir dünyagörüşüdür.

M.Meyers – Azərbaycanda nə edirsiniz, soruşa bilərəm?

M.Şevçenko – Mən buna artıq cavab vermişəm. Zəfər paradında qonaq oldum. Suverenliyin bərpası münasibətilə Azərbaycan xalqını təbrik etdim. Xarici güclərin – Moskvanın, Vaşinqtonun, Parisin və ya Londonun sanksiyası olmadan Azərbaycanın suverenliyini bərpa etməsi əla bir hadisədir. Bu, həqiqətən anti-qloballaşma istiqamətində mühüm bir addımdır. Fərqli bir dünya qurmaq, anti-imperialist. Bunu başa düşənlər hələ ki azdır. Bəlkə də bütün azərbaycanlılar bunu belə görmür və belə başa düşmürlər. Ancaq Azərbaycanda həqiqətən vətənlərinin azadlığı uğrunda mübarizə aparmağa can atan bir nəsil yetişdi.

Rusların yaşadığı İvanovka kəndində oldum. Bura Duxoborların və Molokanların yaşadığı gözəl bir rus kəndidir. Bu kəndə bütün Azərbaycan tərəfindən pərəstiş olunur. Orada 2600 nəfər yaşayır. Gözəl yaşayırlar. Kolxoz təsərrüfatları var. Vaxtilə Heydər Əliyevin özü demişdi ki, “Bizim kolxoz mülkiyyətimiz yoxdur. Ancaq ruslar … sizdən kolxoz mülkiyyətini saxlamağınızı xahiş edirik”. Bu kənd çiçəklənir. Orada Azərbaycanda ən yaxşı süd və kərə yağı istehsal edirlər … Mən Azərbaycanda çox sayda çiçəklənən kəndlər gördüm, Rusiyada isə yalnız ölməkdə və dağılmaqda olan rus kəndlərini görürəm…

Azərbaycanda bir rus kəndi olan İvanovkanın Molokan kəndi olan Duxobordan danışdım. Bunlardan bir neçəsi var. Ruslar orada inkişaf edirlər. Kəndlər orda böyükdür. Kəndlərin daha çox ölməkdə olduğu Rusiyadan fərqli olaraq. Azərbaycanda ruslar özlərini çox rahat hiss edirlər və firavan yaşayırlar. İvanovkadan müharibədə bir oğlan şəhid oldu. Duxoborlar uzun müddətdir ki, orduda xidmət edirlər. Sovet Ordusunda və Azərbaycan Ordusunda, üstəlik könüllü olaraq xidmət etdilər. Müharibədə 6 nəfər yaralanıb, bir şəhid olub. Ümumiyyətlə, bir çox rus gənci ilə tanış oldum. Onlar xristiandırlar. Amma onlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda vuruşdular və bu yolda müəyyən qurbanlar da verdilər. Bütün bunlara rəğmən təəssüflə deməliyəm ki, Moskvadakı hakim elitanın bu günki vəzifəsi postsovet məkanını parçalamaqdır. Bu səbəbdən bu müharibəni müsəlmanlar və xristianlar arasında bir müharibə kimi təqdim etməyə çalışanlar ən azından yalan danışırlar … Daha doğrusu, səriştəsizdirlər və bilərəkdən yalan danışırlar.

M.Meyers – Axı Putin bu gün də Dağlıq Qarabağdan danışdı. O ifadəni dedi. Mənə elə gəldi ki, bunun içində bəzi ziddiyyətlər var. Dedi ki, Qarabağın statusu dəyişməz qalmalıdır. Bəli, bu, başa düşüləndir. Ancaq gələcəkdə qərar veriləcək. Bunun mənası budur və hər şey gələcəkdə nə edəcəklərimizdən asılıdır. Bu fikirlər içəridən, yəni xalq tərəfindən necə qəbul olunur? Bizim üçün insanların dedikləri vacibdir.

M.Şevçenko – Rusiyanın bu mövqeyindən insanlar sadəcə şoka düşdülər. Rus hərbçilərinin erməni silahlıları ilə göndərdikləri ortaq videolar onları şoka salır … Doğrudanmı bunlar rus hərbçiləridir?! …

M.Meyers – “Erməni silahlıları” kimlərdir?

M.Şevçenko – Ermənilər deyir ki, “Dağlıq Qarabağ ermənilərin olacaq”. Və rus zabitini qucaqlayıb utanmadan şəkil çəkdirirlər. Nüanslar çoxdur. Bu isə Azərbaycanda sual işarəsi ilə qəbul olunur. Çünki Putin əvvəllər “Dağlıq Qarabağ Azərbaycanındır” demişdi. İndi bəzi nüansların ortaya çıxdığı məlum oldu. Nüanslar var, nüanslar çoxdur… Azərbaycanda Rusiyanın Cənubi Osetiyaya olduğu kimi Dağlıq Qarabağdakı ermənilərə Rusiya pasportu verməyə başladığını söyləyirlər. Düzdür, bu, doğru deyil. Burdan Putinə bir sual vermək istəyirəm: Dağlıq Qarabağ ermənilərinə rus pasportları verildiyi doğrudurmu? Elədirsə, bunu edənlər sadəcə bir cinayətkardırlar. Çünki postsovet məkanında ən çox Rusiya tərəfdarı olan Azərbaycana qarşı bu münasibət ədalətsizlikdir.Türkiyə və digər səbəblər olsa belə. Bu yanaşma milli və Rusiya Federasiyasının strateji maraqlarına qarşı bir hərəkətdir.

Üstəlik, uzun müddətdir Pravoslav Rusiyası Pravoslav Gürcüstanı tapdalayır. Qəribədir, monofizit ermənilər ortaya çıxır – biz onlarla qardaş xalq oluruq, amma ən qədim Pravoslav Kilsəsi olan Tanrı Anasının ikinci mirası olan Pravoslav gürcü xalqı ilə qardaş xalq deyilik. Bəs onda Rusiyanı kim idarə edir? Bəlkə bu insanlar da pravoslav deyillər. Bəlkə də Kremldə oturanlar Kalsedon Şurası tərəfindən qınanan Monofizitlərdir?! Mən tamamilə müasir bir insanam, amma əgər xristianlıqdan danışırıqsa, bəs onda Pravoslav Gürcüstan, Pravoslav Ukrayna, Pravoslav Belarusa niyə düşmən münasibət bəsləyirik? Ortodoks olmayan, xristian deyilənlərlə – katoliklərlə və ya lüteranlarla flört edirik… Putin bu gün deyir: “Şimal axını” Almaniya və Avropanın maraqlarına cavab verir”.

Amma Rusiya haqqında bir kəlmə də deyilmir. Bəs Rusiyanın marağı nədir? Avropanın, Almaniyanın Rusiyadan qaz almağa olan marağını başa düşürəm. Niyə Şimal axını üçün geri ödəmə müddətinin 50 və ya 100 il olduğu deyilmədi? Rusiya üçün bir dövlət olaraq bunun bir mənası yoxdur. Amma hakim elita üçün var. Putinin dediyi kimi Avropanı, Almaniyanı maraqlarına satacaqlar və özləri üçün rahat bir yaşayış təmin edəcəklər. Bizə bunun nə isti, nə də soyuğu var… Azərbaycanın İvanovka kəndi tamamilə qazlaşdırılıb. Vladimir bölgəsindəki və Orta Rusiyanın digər bölgələrindəki rus kəndləri hələ odun və ya kömürlə qızdırılır. Kəndlərin çoxuna qaz verilmir. Yəni sual belədir: rus xalqını kim qoruyur? Niyə bu gün prezidentə bu sual verilmədi? Mən məmnuniyyətlə bu sualları verərdim.

M.Meyers – Qazlaşdırma ilə bağlı bir sual var idi, bəli. Hansı sahəni xatırlamıram, amma qazlaşdırma ilə bağlı bir sual var idi.

M.Şevçenko – Bəs nə oldu?

M.Meyers – Yaxşı, necə edək. Hamının hər şeyi var. Amma bizim heç nəyimiz yoxdur… Hər şey həmişəki kimi qalır.

M.Şevçenko – Çeçenistanda hər şeyi götürüb qazlaşdırdılar, hətta ən ucqar dağ kəndlərinə də qaz verildi. Bəzi qonşu bölgələrdə isə Putinin səfəri zamanı qazın verildiyini göstərmək üçün alovu yandırmaq üçün qaz balonları qoydular. Amma əslində həmin ərazidə qaz adında heç nə yox idi.

M.Meyers – Sizin fikrinizcə, bu gün Azərbaycanda kimin mövqeləri daha güclüdür: Putinin, yoxsa Ərdoğanın?

M.Şevçenko – Qalib gələn Azərbaycan xalqının və İlham Əliyevin mövqeyi Azərbaycanda ən güclüdür. “Putin və ya Ərdoğan”ın bununla nə əlaqəsi var? Azərbaycan xalqı ərazi bütövlüyünü qorumuş, özünə kifayət edən bir dövlətdir. Ona görə yox ki, türklər ona dedilər və ya Moskva ona icazə verdi.

M.Myers – Özünüz bu proqramın birinci yarısında imperializmdən danışmısınız. Şöhrətpərəstliyin kəsişməsinin olduğunu başa düşürük.

M.Şevçenko – Dünya siyasəti var. Ancaq bu mübarizənin vektoru Azərbaycanın öz içindən gəldi. Azərbaycan rəhbərliyi dedi ki, “Buna nə qədər dözmək olar?” İndi isə azərbaycanlılar xarab olmuş, kəsilmiş, sadəcə dağınıq evlərinə, xarabalığa çevrilmiş qəbiristanlıqlara, qəsdən donuzların saxlandığı məscidlərə qayıtdılar. Deyirlər: “Biz erməni xalqına qarşı nifrət hiss etmirik. Başa düşürük ki, onlar erməni diasporunun girovudurlar. Bax Azərbaycanın mövqeyi budur. Azərbaycan vətəndaşlığını qəbul edən və Qarabağda yaşayan ermənilər mənim fikrimcə, özlərini çox yaxşı hiss edəcəklər.

M.Meyers – Sizcə, indi Ermənistanla Azərbaycan arasında Rusiya sülhməramlılarının köməyi ilə Dağlıq Qarabağda sabitləşən bu status-kvo nə qədər çəkəcək?

M.Şevçenko – Rus sülhməramlılarının orada niyə ehtiyac duyduqlarını başa düşmürəm. Çünki onlar orada yalnız “Dağlıq Qarabağ Respublikası” adlı siyasi varlığı xilas etmək üçün dayanıblar.

M.Meyers – Bəlkə Rusiyanın yalnız ideoloji deyil, həm də fiziki cəhətdən bölgədə qalması üçün oraya ehtiyacı var?

M.Şevçenko – Gümrü bazası kifayət deyil? Əlinizi sağalmayan bir yarada tutmaq o qədər vacibdir, yoxsa nə?

M.Meyers – Ən maraqlısı var.M.Şevçenko – Azərbaycanın onların varlığına qətiyyən ehtiyacı yoxdur. Bu, yalnız Putinin özünü qurtara bilməsi üçün Əliyevdən Putinə qarşı bir nəzakət hərəkəti idi.

M.Meyers – Bunlar simvolik hərəkətlərdir, çox şeyə yozula bilər.

M.Şevçenko – Bəs onda nə görürük? Pasportların verilməsinə dair məlumatlar ya təkzib olunsun, ya da təsdiqlənsin. Vəssalam… Erməni silahlıları ilə birgə yeyib-içmələr və müxtəlif növ patrul xidməti barədə məlumatlar ya təkzib olunsun, ya da təsdiqlənsin? Putin deyir ki, Laçın Azərbaycan ərazisidir. Bilirsiniz, Azərbaycanda mənə suallar verirlər: prezident niyə bir şey deyir, amma Rusiya telekanallarında tamamilə başqa bir şey deyilir? Həqiqəti kim söyləyir: Rusiya prezidenti, yoxsa Solovyov, Skabeyeva və Seyninanın qonaqları? Bütün bunlar Azərbaycanın Rusiyaya olan münasibətini formalaşdırır. Sizə açıq deyim. “Ya bir şey başa düşmürük, ya da onlar bizdən bir şey gizlədirlər”. Azərbaycanda hamı rus dilində çox gözəl danışır. Moskvada oxuyan rusdilli insanlar hamısı Moskvada yaşamır. Fikrimcə, Azərbaycanın Baş naziri eyni zamanda bir Moskva tələbəsidir. Ümumiyyətlə, heç bir ölkədə Azərbaycan rəhbərliyində olduğu kimi uzun müddət Moskvada yaşayan bu qədər sayda Moskva tələbəsi yoxdur. Postsovet məkanında, hətta Rusiyada belə. Hazırda Moskvanın rəhbərliyində və Rusiya rəhbərliyində, düzünü desək, moskvalı tələbə tapmaq çətindir. Piterli var, kaqolumlu var, amma moskvalı yoxdur. pravda.az