Sənədsiz evlər dövlət təhlükəsizliyinə problemdir - Günahkarlar nə vaxt cavab verəcəklər

Bir neçə gün öncə, 700 mm-lik Böyükşor-Sumqayıt neft boru kəmərinin Sumqayıt şəhəri, Yeni Yaşayış Massivi, BTZ bağlarından keçən 31,8-ci kilometrliyində sızma aşkar edilib.

Əraziyə şirkətin qəza-bərpa briqadası cəlb edilsə də, baxış zamanı boru kəmərinin sızma baş verən hissəsinin vətəndaş Nəsibov Ehtiram Qənimət oğlu tərəfindən zəbt olunduğu müəyyənləşdirilib.

Boru kəmərinə cəmi 1-2 metr məsafədə tikilən ev qəzanın aradan qaldırıması zamanı xüsusi texnikaların işləməsini xeyli çətinləşdirib. Bununla belə həyətyanı sahəyə axan neft sızıntısının toplanması üçün çuxur qazılıb, xüsusi vakuumlu avtomobil vasitəsilə neft bu çuxurdan götürülüb. Daha sonra borunun qəza baş verən hissəsi müəyyənləşdirilərək təmir olunub.

Qeyd edək ki, son illərədək torpaqlar vətəndaşlar tərəfindən zəbt edilir, həmin ərazilərdə fərdi yaşayış evləri tikilirdi. Həmin dövrdə evlərin tikilməsi ilə maraqlanan xüsusi qurum da yox idi. Yəni, sahə müvəkkilinə "görüm-baxım" edib, ev tikmək mümkün idi. Və bu üsulla tikənlər də çox idi. Dəmiryollarının kənarında, neft-qaz borularının yaxınlığında, su xəttlərinin üzərində, yüksək elektrik xəttləri keçən ərazilər zəbt edilir və qanunsuz evlər tikilirdi.

Elə bu səbəbdəndir ki, bu gün ölkədə 500 mindən çox qanunsuz tikili var.

Əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, bu tikililər sənədsiz olmaqla yanaşı həmin evlərin inşası zamanı tikinti normativləri ciddi şəkildə pozulub.

"Yaşayış massivlərində həyətyanı sahələr tükəndikcə vətəndaşlar digər ərazilərdə evlər inşa edərək öz mənzil problemlərini həll etməyə calışırlar" - deyən ekspert vurğulayıb ki, son illər salınmış yaşayış massivləri neft şirkətinin ərazilərində, vulkanik ərazilərdə dağların ətəyində, yüksək cərəyanlı elektrik naqillərinin altında, qaz və su borularının tam yaxınlığında inşa olunub.

Onun sözlərinə görə, belə ərazilərdə tikinti işlərinin aparılması qadağan edilsə də, belə tikililərin sayı bu gün də artmaqdadır.

Ekspert bildirir ki, tikinüti işlərinin aparılması qadağan olunmuş ərazilərdə inşa olunmuş əksər mənzillərin sahiblərində qanuni, yaxud qeyri-qanuni müxtəlif sənədlər var.

"Nə qədər acınacaqlı olsa da, belə ərazilərdə tikilmiş evlərin mütləq nəsə bir sənədi olur. Bələdiyyə sərəncamı, texniki pasport və s. Reallıq budur ki, istənilən ərazidə hər hansı bir tikinti aparılan zaman ərazi üzrə aidiyyəti olan bütün rəsmi qurumların tikintidən xəbəri olur. Yəni, vətəndaş qanunları özü təkbaşına pozmur", - deyə ekspert bildirib.

Mütəxəssis qeyd edir ki, şəhərsalma və tikinti qanunvericiliyində dəfələrlə tikinti normativlərinin qorunması barədə xəbərdarlıqlar qeyd olunub: "Qaz, su, işıq və digər təhlükəli ola bilən nə varsa qanunvericiliyə uyğun ara məsafələri qorunub saxlanılmalıdır. Hazırda on minlərlə fərdi həyət evləri var ki, onların inşası zamanı həmin normativlərə əməl olunmayıb. Bu səbəbdən də gələcəkdə həmin evlərin sənədləşdirilməsi müşkül məsələyə çevriləcək. Bir-birinə yaxın məsafədə tikilmiş evlərin arasından keçən qaz borularında, yaxud üzərlərindən keçən yüksək cərəyanlı elektrik naqillərində hər hansısa bir qəza baş verərsə, bunun qarşısını almaq çox çətin olacaq. İnsan tələfatı qaçılmaz olacaq".

Ekspert vulkanik ərazilərdə tikilən evlər barədə də danışıb.

O vurğulayıb ki, həmin evlər təhlükəlidir: "Təsəvvür edin, bir gün həmin vulkan püskürsə, nə qədər evə zərər dəyəcək. Bundan başqa, əgər bir gün həmin ərazilərdən vətəndaşların köçürülməsinə qərar verilsə, dövlət büdcəsinə zərər dəyəcək".

Reallıq isə budur ki, bu gün paytaxtın rayonlarında tikinti normativləri pozularaq yüzlərlə ev tikilir.

Hüquqşünas Fərid Həmidli isə Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, şəhərsalma və tikinti qanunvericiliyinə görə, yanğından, təbii və ya texnogen xarakterli təhlükəli təsirlərdən müdafiə ilə bağlı tələblərə uyğunluğu baxımından tikinti ərazisinin və tikinti obyektinin təhlükəsizliyi təmin edilməlidir: "Bu Məcəllədə və digər normativ hüquqi aktlarda müəyyən edilmiş tələblər əsasında şəhərsalma və tikintiyə dair normativ sənədlərdə tikinti ərazilərinin və obyektlərinin yanğından, təbii və ya texnogen xarakterli təhlükəli təsirlərdən mühafizəsi ilə bağlı təhlükəsizlik tədbirləri nəzərdə tutulmalıdır. Həmçinin Nazirlər Kabinetinin 2004-cü il 2 noyabr tarixli qərarı mövcuddur. Bu qərara əsasən, boru kəmərlərinin hər tərəfindən 50 metr mühafizə zonası müəyyən olunur. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlarda isə mühafizə zonası 25 metr götürülür. Yəni qeyd olunan ərazilərdə tikinti aparmaq qanunla qadağandır".

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, qeyri-qanuni tikintilərin qarşısının alınmasında ərazi üzrə dövlət qurumlarının birbaşa rolu var. Belə ki, vətəndaş tikintiyə başladığı zaman bununla bağlı bütün qurumların məlumatı olur.

Tikinti işlərinə başlayarkən vətəndaşların sənədlərinin qanuniliyi yoxlanılmalı, ərazinin təhlükəsizliyi nəzərə alınıb, sonradan tikintiyə icazə verilməlidir.

Bəzən vətəndaşlar müxtəlif yollarla sahibləndikləri torpaqlara sənəd ala bilirlər. Bu isə müvafiq qurumların əməkdaşları tərəfindən həyata keçirilir. Sonradan isə mühafizə olunan əraziyə zərər dəyəndə və yaxud vətəndaşa zərər dəyəndə anlaşılmazlıq yaranır.

Bütün buna baxmayaraq, dövlət vətəndaş üçün güzəşt edir. Bəzi qeyri-qanuni tikilmiş fərdi evlərə sənəd verilir və yaxud vətəndaşlar ərazidən köçürülən zaman onlara kompensasiya ödənilir.

Məsələn, "Şanxay" adlanan ərazidə dəmir yolunun kənarında evi olmuş yüzlərlə vətəndaş kompensasiya verilərək köçürüldü.