55 illik şərəfli tarix. Heydər Əliyev və Ekoloji Siyasət

Bəli, bu il Azərbaycan Respublikasının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsinin 55 illik yubileyi qeyd olunur. Heydər Əliyev 1969-cu ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi vəzifəsinə seçilmişdi və həmin dövrdən başlayaraq Azərbaycan SSR-nin inkişafında və müstəqilliyə doğru irəliləməsində mühüm rol oynamışdır.
Heydər Əliyev ölkənin iqtisadi, sosial və mədəni həyatında böyük dəyişikliklərə imza ataraq Azərbaycanın müasir inkişafının əsaslarını qoymuşdur. Onun rəhbərliyi dövründə ölkədə böyük sənaye müəssisələri, təhsil və mədəniyyət ocaqları yaradılmış, kənd təsərrüfatı inkişaf etdirilmişdir. 1993-cü ildə isə müstəqil Azərbaycanın Prezidenti seçilərək dövlətin möhkəmləndirilməsi və beynəlxalq arenada nüfuzunun artırılması istiqamətində çalışmışdır.
14 iyul 1969-cu il tarixində Heydər Əliyev Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi vəzifəsinə seçilərək Azərbaycanın siyasi həyatında mühüm dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Lakin, Heydər Əliyevin hakimiyyətə yenidən gəlməsi 15 iyun 1993-cü il tarixində baş vermişdir, bu gün isə Azərbaycan tarixində "Milli Qurtuluş Günü" kimi qeyd olunur.
1991-ci ildə Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, ölkədə siyasi və iqtisadi vəziyyət çox çətin idi. Qarabağ müharibəsi davam edir, erməni təcavüzü nəticəsində Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsi işğal olunmuşdu. Ölkədə daxili siyasi böhranlar, iqtisadi problemlər və sabitliksiz vəziyyət mövcud idi.
1993-cü ilin iyun ayında Azərbaycanın o dövrdəki prezidenti Əbülfəz Elçibəyin idarəçiliyi altında ölkədə ciddi daxili qarışıqlıqlar və böhran baş verdi. Bu şəraitdə xalqın və parlamentin tələbi ilə Heydər Əliyev Naxçıvandan Bakıya dəvət olundu və o, 15 iyun 1993-cü ildə Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçildi. Daha sonra həmin il sentyabr ayında Heydər Əliyev prezident vəzifəsinə gətirildi və 3 oktyabrda keçirilən seçkilərdə Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçildi.
Müasir Azərbaycan tarixinin dönüş mərhələsini təşkil edən 14 iyul 1969-cu il ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi böyük bir dövrün başlanğıcıdır. Həmin dövrdə 1920-ci ildən dəfələrlə Azərbaycan MK-nın dəyişən rəhbərliyi 1969-cu il 14 iyul tarixinə kimi keçirdiyi böhranlı illər bir-birini əvəz edirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan KP MK-nın I katibi təyin olunduğu il tarixində yeni dövrün, Azərbaycanın sosial - iqtisadi həyatında inkişafın bünövrəsi qoyuldu. 1969-cu il avqustun 5-də Azərbaycan KP MK-nın plenumunda etdiyi tarixi çıxış imperiya rəhbərliyini təşvişə salmışdı. Azərbaycan KP MK-nın 5 avqust 1969-cu il plenumunda Azərbaycanın gələcək inkişafının fundamental strateji istiqamətləri müəyyənləşdirildi.
Heydər Əliyev və Ekoloji Siyasət
Azərbaycanın o dövrdəki neqativ reallıqların təhlili, bütünlüklə sovet cəmiyyətini bürüyən rüşvətxorluq, korrupsiya hallarının etiraf olunması, ittifaq ölkəsində böyük hadisəyə çevrildi. Plenumda ulu öndər Heydər Əliyev o dövr üçün çox cəsarətli ideyalar irəli sürdü, dəqiq fəaliyyət proqramı müəyyənləşdirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi ilə məşhur avqust plenumunun keçirilməsi ölkədəki iqtisadi vəziyyətin təhlili üçün yeni imkanlar açdı. Ölkədəki acınacaqlı vəziyyət, əhalinin məmurlar tərəfindən əsassız olaraq incidilmə hallarının, rüşvət və korrupsiyanın qarşısının alınması üçün mühüm tədbirlər hazırlandı. Plenumda təxirəsalınmaz işlərin başlanması, sənayedə, tikintidə, kənd təsərrüfatını əhatə edən məqsədyönlü dəyişikliyin vacibliyi bütün səlahiyyətli şəxslərin qarşısında vacib məsələ kimi qətiləşdirdi.
Həmin dövrdə statistik göstəricilərin ilbəil azalması, rəhbərlikdə təmsil olunan şəxslərin səriştəsizliyi ölkənin zəhmətkeş kütləsinin həyat tərzini pisləşdirmişdi. Azərbaycan ittifaq respublikaları arasındakı iqtisadi inkişaf tempinə görə geri qalırdı. Zəngin təbii sərvətlərə malik bir torpağın üzərində gəzən azərbaycanlının, sərvəti özünün yox, başqalarının mənafeyinə xidmət edirdi. Bu məsələlər kimi aktual hesab olunan iqtisadi tənəzzülün dayandırılması daha yeni formada ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən əhatəli quruculuq yoluna qədəm qoydu.
Mən istəyirəm ki, hamınız təbiəti qoruyanlar olasınız. Heydər Əliyev
Heydər Əliyevin qurduğu müstəqil Azərbaycanda ekoloji mühitin sağlamlaşdırılması dövlət siyasətində prioritet məsələlərdən biridir.
Heydər Əliyev respublikamızda ekoloji problemlərin davamlı inkişaf prinsipləri əsasında həll edilməsi istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirib. Azərbaycan xalqının və dövlətçiliyinin inkişafında misilsiz xidmətləri olan Ulu Öndərin fəaliyyəti dövründə ölkədəki ekoloji vəziyyət həmişə xüsusi diqqət mərkəzində olub, ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı müəyyən olunmuş prioritetlər üzrə tədbirlər görülüb. Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti, o cümlədən, ekologiya sahəsində verdiyi tövsiyələr bu gün də görülən işlərdə rəhbər tutulmaqdadır.
2003-cü ildə Heydər Əliyev tərəfindən ekoloji siyasətin müasir strategiya sənədi olan “Ekoloji cəhətdən davamlı sosial-iqtisadi inkişafa dair” Milli Proqram təsdiq edildi. Bu strateji proqram əsasında ətraf mühitin müxtəlif sahələri üzrə 4 milli və dövlət proqramları, Kompleks tədbirlər Planı təsdiq edilib və həyata keçirilir.
Dövlət başçısı kimi Ümummilli Liderin ekoloji siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri də ölkədə mövcud olan su ehtiyatlarının çirklənməsinin qarşısının alınması, xüsusən də ölkənin su təchizatı, onun inkişafı və dirçəlişi olub. Ona görə də, bu istiqamətdə Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən bir çox tədbirlər həyata keçirilib. Bakıda yaşıllıq zonalarının salınması su təchizatında böyük irəliləyişlər nəticəsində mümkün olub.
Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra ölkədə geniş miqyaslı islahatlar həyata keçirdi. Onun əsas fəaliyyət sahələri:
1. Daxili Siyasət və Sabitlik:
Dövlət qurumlarını gücləndirdi və korrupsiyaya qarşı mübarizə apardı.
Hüquq-mühafizə orqanlarının və silahlı qüvvələrin işini təkmilləşdirdi.
Siyasi sabitliyi təmin etmək üçün müxalifətlə dialoqa açıq oldu.
2. İqtisadiyyat:
Neft strategiyasını irəli sürdü və 1994-cü ildə "Əsrin müqaviləsi"ni imzaladı. Bu müqavilə Azərbaycanın neft ehtiyatlarının xarici şirkətlər tərəfindən işlənməsini nəzərdə tuturdu və ölkənin iqtisadi inkişafına böyük təkan verdi.
Qeyri-neft sektorunun inkişafına diqqət yetirdi və iqtisadi islahatlar həyata keçirdi.
3. Xarici Siyasət:
Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə mövqeyini gücləndirdi və müxtəlif ölkələrlə diplomatik əlaqələri inkişaf etdirdi.
Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı danışıqlar prosesində fəal iştirak etdi və Azərbaycanın milli maraqlarını müdafiə etdi.
Heydər Əliyevin İrsi
Heydər Əliyevin hakimiyyəti dövründə görülən işlər Azərbaycanın müasir inkişafının təməlini qoydu. Onun uzaqgörən siyasəti və liderlik bacarığı sayəsində Azərbaycan regional gücə çevrildi və beynəlxalq arenada nüfuz qazandı. Onun irsi hazırda da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən davam etdirilir.
Bu əlamətdar yubiley münasibətilə Heydər Əliyevin Azərbaycan tarixindəki rolu və xidmətləri daha da vurğulanır və anılır.

Seymur Kərimov
Şirvan Milli parkının direktoru